لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) به حالتی گفته می‌شود که یک مهره از ستون فقرات از جای اصلی خود به سمت جلو یا عقب حرکت می‌کند. این وضعیت بیشتر در ناحیه کمر (کمری) رخ می‌دهد و می‌تواند باعث کمردرد، درد سیاتیک، بی‌حسی یا ضعف در پاها شود. عواملی مانند ضربه، آرتروز، نقص مادرزادی یا ساییدگی دیسک‌ها می‌توانند نقش مهمی در ایجاد این مشکل داشته باشند.
آیا همه بیماران نیاز به جراحی دارند؟
خیر. برخلاف تصور بسیاری از بیماران، همه‌ی مبتلایان به لغزش مهره نیازی به جراحی ندارند. در بسیاری از موارد، درمان‌های غیرجراحی شامل دارو، فیزیوتراپی، ورزش‌های اصلاحی و روش‌های کم‌تهاجمی می‌توانند علائم بیمار را کنترل و کیفیت زندگی را بهبود دهند.
نقش تجویز دارو در درمان لغزش مهره
یکی از اولین و مهم‌ترین مراحل درمان لغزش مهره، تجویز دارو برای کنترل درد و التهاب است. داروها به پزشک کمک می‌کنند تا علائم حاد بیمار کاهش یابد و بیمار بتواند مراحل بعدی درمان مانند فیزیوتراپی را بهتر انجام دهد.
داروهای رایج برای لغزش مهره
| نوع دارو | مثال‌ها | کاربرد | عوارض احتمالی |
|---|---|---|---|
| داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) | ایبوپروفن، ناپروکسن | کاهش التهاب و درد | مشکلات گوارشی، آسیب معده |
| شل‌کننده‌های عضلانی | متوکاربامول، باکلوفن | کاهش اسپاسم عضلانی | خواب‌آلودگی، سرگیجه |
| داروهای ضد درد (آنالژزیک) | استامینوفن | تسکین درد خفیف تا متوسط | آسیب کبد در مصرف طولانی |
| داروهای قوی‌تر (اپیوئیدی) | کدئین، ترامادول | برای درد شدید و کوتاه‌مدت | وابستگی، یبوست، خواب‌آلودگی |
| داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای یا ضد تشنج | گاباپنتین، دولوکستین | درمان دردهای عصبی | تغییر خلق، تهوع |
درمان لغزش مهره‌ها بدون جراحی
درمان‌های غیرجراحی معمولاً اولین گزینه برای بیماران هستند و شامل روش‌های مختلفی می‌شوند که هدف اصلی آن‌ها کاهش درد، افزایش قدرت عضلات و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.
۱. فیزیوتراپی
تمرینات تقویتی برای عضلات شکم و کمر به کاهش فشار روی مهره‌ها کمک می‌کند. همچنین تکنیک‌هایی مانند کشش و استفاده از دستگاه‌های فیزیوتراپی به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کند.
۲. ورزش‌های اصلاحی
ورزش‌های سبک مانند شنا، پیاده‌روی و حرکات کششی ملایم می‌توانند درد را کاهش دهند. البته باید تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شوند تا از بدتر شدن آسیب جلوگیری شود.
۳. تزریق‌های کم‌تهاجمی
تزریق داروهای ضدالتهاب یا بی‌حسی موضعی در اطراف عصب یا مفصل می‌تواند به کاهش سریع درد کمک کند. این روش برای بیمارانی مناسب است که داروهای خوراکی پاسخ کافی نمی‌دهند.
۴. بریس یا کمربند طبی
استفاده از بریس کمر به ثابت نگه داشتن ستون فقرات کمک می‌کند و می‌تواند فشار روی مهره‌های لغزیده را کاهش دهد.
۵. تغییر سبک زندگی
- کاهش وزن برای کم کردن فشار بر ستون فقرات
- اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
تفاوت درمان دارویی و درمان غیرجراحی دیگر
| روش درمان | مزایا | محدودیت‌ها |
|---|---|---|
| دارودرمانی | کاهش سریع درد و التهاب | عوارض دارویی، موقتی بودن اثر |
| فیزیوتراپی | تقویت عضلات، ماندگاری بیشتر | نیاز به زمان و پیگیری مداوم |
| تزریق | کاهش سریع درد شدید | موقتی، تکرار محدود |
| کمربند طبی | ثابت نگه داشتن مهره‌ها | استفاده طولانی‌مدت دشوار |
| تغییر سبک زندگی | بدون عارضه، پیشگیری‌کننده | نیازمند اراده و تداوم |
چه زمانی در لغزش مهره هاجراحی لازم می‌شود؟
اگر علائم بیمار با روش‌های غیرجراحی کنترل نشود، یا لغزش مهره پیشرفت کرده و باعث ضعف عصبی شدید (مانند بی‌اختیاری ادرار یا فلج شدن پاها) شود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. اما در بیشتر بیماران، درمان‌های غیرجراحی نتایج خوبی به همراه دارند.
توصیه‌های مهم برای بیماران
- هرگز خودسرانه دارو مصرف نکنید و تجویز پزشک را جدی بگیرید.
- دارو تنها بخشی از درمان است؛ برای نتیجه بهتر باید همراه با فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی انجام شود.
- در صورت مشاهده علائم شدید مانند بی‌حسی پا یا مشکلات کنترل ادرار، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری
لغزش مهره یک مشکل شایع ستون فقرات است که می‌تواند زندگی روزمره بیماران را تحت تأثیر قرار دهد. خوشبختانه در بسیاری از موارد، با تجویز دارو، فیزیوتراپی، ورزش‌های اصلاحی و تغییر سبک زندگی می‌توان بدون جراحی علائم بیماری را کنترل کرد. آگاهی بیماران از روش‌های درمانی موجود و پیگیری مداوم توصیه‌های پزشک، نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت زندگی دارد.