لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. اگر شما هم از درد کمر یا مشکلات مربوط به ستون فقرات رنج می‌برید و به دنبال اطلاعات جامع و قابل فهم درباره این بیماری هستید، این مقاله مخصوص شما نوشته شده است. در این مقاله قصد داریم به زبان ساده و البته علمی، شما را با همه ابعاد لغزش مهره آشنا کنیم و راهکارهای مؤثر برای مدیریت آن را ارائه دهیم.
تعریف اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس یا همان لغزش مهره، به وضعیتی گفته می‌شود که یکی از مهره‌های ستون فقرات به جلو یا عقب نسبت به مهره‌های مجاور خود حرکت می‌کند. این جابجایی باعث ناپایداری ستون فقرات شده و می‌تواند فشار روی عصب‌های نخاعی ایجاد کند. در نتیجه، افراد مبتلا ممکن است درد کمر، بی‌حسی، ضعف یا مشکلات حرکتی را تجربه کنند.
این بیماری بیشتر در ناحیه کمر (ستون فقرات کمری) دیده می‌شود و علت‌های مختلفی از جمله فرسودگی دیسک‌ها، آسیب‌های ناشی از ورزش، مشکلات مادرزادی یا افزایش سن دارد. تشخیص به موقع و درمان مناسب اسپوندیلولیستزیس می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
انواع اسپوندیلولیستزیس
لغزش مهره بر اساس علت و نحوه بروز آن به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1.لغزش مادرزادی (Congenital Spondylolisthesis):
ناشی از نقص‌های ساختاری مهره‌ها که از بدو تولد وجود دارد و در دوران نوجوانی یا بزرگسالی علائم آن بروز می‌کند.
2.لغزش دژنراتیو (Degenerative Spondylolisthesis):
نتیجه فرسایش و تخریب دیسک‌ها و مفاصل ستون فقرات است که معمولاً در سنین بالا و به ویژه در خانم‌ها مشاهده می‌شود.
3.لغزش ایستمی (Isthmic Spondylolisthesis):
به دلیل شکستگی یا نقص در بخش باریک مهره (ایزموس) ایجاد می‌شود و بیشتر در افراد جوان و ورزشکاران شایع است.
4.لغزش پاتولوژیک (Pathologic Spondylolisthesis):
بر اثر بیماری‌هایی مانند تومور، عفونت یا بیماری‌های متابولیک به وجود می‌آید.
5.لغزش تروماتیک (Traumatic Spondylolisthesis):
ناشی از ضربه یا آسیب مستقیم به ستون فقرات است.
علل اصلی لغزش مهره چیست ؟
لغزش مهره معمولاً به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که مهم‌ترین آن‌ها در زیر آمده است:
- فرسایش و تخریب دیسک‌ها و مفاصل ستون فقرات با افزایش سن
- آسیب‌ها و ضربه‌های مستقیم به ستون فقرات
- نقص‌های مادرزادی در ساختار مهره‌ها
- ضعف عضلات و رباط‌های نگهدارنده ستون فقرات
- فعالیت‌های ورزشی سنگین و تکراری که فشار زیادی به کمر وارد می‌کنند
چه علائمی نشان‌دهنده لغزش مهره هستند؟
لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که بسته به شدت بیماری متفاوت است. در ادامه، ۸ علامت شایع این بیماری را معرفی می‌کنیم:
- درد مزمن در ناحیه کمر که معمولاً با فعالیت بدتر می‌شود.
- درد تیرکشنده به باسن و پاها (درد سیاتیکی) ناشی از فشار روی ریشه‌های عصبی.
- بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن در پاها و انگشتان.
- ضعف عضلانی در پاها که باعث کاهش قدرت حرکت می‌شود.
- محدودیت حرکت ستون فقرات و دشواری در خم شدن یا چرخیدن.
- احساس خستگی و سنگینی در پاها به خصوص پس از ایستادن یا راه رفتن طولانی.
- اختلال در راه رفتن و تعادل در موارد شدید بیماری.
- کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات که محدودیت‌های حرکتی را به همراه دارد.
اگر این علائم را دارید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید تا روند درمان به موقع آغاز شود.
درمان غیر جراحی در لغزش مهره يا اسپوندیلولیستزیس
بسیاری از افراد مبتلا به لغزش مهره می‌توانند با روش‌های غیرجراحی درد و علائم خود را کنترل کرده و کیفیت زندگی‌شان را بهبود بخشند. درمان‌های غیرجراحی معمولاً در مراحل اولیه بیماری یا موارد با علائم خفیف تا متوسط توصیه می‌شود و شامل روش‌های زیر است:
1.استراحت و تغییر سبک زندگی:
کاهش فعالیت‌های سنگین و اجتناب از حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند فشار روی مهره‌ها را کم کند.
2.دارودرمانی:
مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و مسکن‌ها به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
3.فیزیوتراپی:
تمرینات تقویتی برای عضلات کمر و شکم، اصلاح وضعیت بدن و افزایش انعطاف‌پذیری ستون فقرات از مهم‌ترین بخش‌های فیزیوتراپی است.
4.استفاده از بریس کمر:
بریس یا کمربند طبی می‌تواند به تثبیت ستون فقرات کمک کرده و فشار روی مهره‌ها را کاهش دهد.
5.تزریقات موضعی:
در برخی موارد، تزریق کورتیکواستروئید در ناحیه اطراف عصب‌ها می‌تواند التهاب را کاهش دهد و درد را تسکین دهد.
6.تغییر عادات روزمره:
اصلاح نحوه نشستن، ایستادن و خوابیدن و استفاده از تشک و صندلی مناسب می‌تواند فشار روی ستون فقرات را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید : علل لغزش مهره
نقش جراحی در بهبود لغزش مهره؛ چه باید بدانیم؟
لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس در مواردی که درمان‌های غیرجراحی پاسخگو نباشند یا بیماری به مرحله پیشرفته برسد، نیازمند مداخله جراحی است. جراحی می‌تواند به تثبیت ستون فقرات، کاهش درد و بهبود عملکرد حرکتی کمک کند. در ادامه نکات مهمی که باید درباره نقش جراحی در این بیماری بدانید آورده شده است:
چرا جراحی لازم می‌شود؟
- وقتی درد شدید و مداوم باشد و با روش‌های غیرجراحی کنترل نشود
- در صورت بروز ضعف عضلانی قابل توجه یا اختلال در کنترل مثانه و روده
- زمانی که لغزش مهره به حدی باشد که باعث ناپایداری شدید ستون فقرات شود
انواع جراحی در لغزش مهره
- فیوژن ستون فقرات (جراحی تثبیت مهره‌ها): در این روش دو یا چند مهره به هم متصل می‌شوند تا از حرکت غیرطبیعی جلوگیری شود.
- دکمپرشن نخاعی: برداشتن فشار از روی عصب‌های نخاعی با حذف بخشی از استخوان یا دیسک آسیب‌دیده.
- ترکیب فیوژن و دکمپرشن: در بسیاری از موارد برای بهبود عملکرد و کاهش درد، هر دو روش به کار می‌روند.
مزایای جراحی
- کاهش چشمگیر درد و بهبود کیفیت زندگی
- افزایش پایداری و ثبات ستون فقرات
- بهبود قدرت عضلانی و توانایی حرکت
ریسک‌ها و نکات مهم
- هر جراحی ممکن است با عوارضی مانند عفونت، خونریزی یا آسیب عصبی همراه باشد.
- دوره نقاهت جراحی ممکن است طولانی باشد و نیازمند فیزیوتراپی و مراقبت ویژه است.
- تصمیم‌گیری درباره جراحی باید توسط متخصصین مجرب و پس از بررسی کامل انجام شود.
آیا اسپوندیلولیستزیس دائمی است؟
اسپوندیلولیستزیس یا لغزش مهره، بسته به شدت و نوع آن می‌تواند هم حالت مزمن و پایدار داشته باشد و هم با درمان‌های مناسب تا حد زیادی کنترل و بهبود یابد. در بسیاری از موارد، بیماری به طور کامل درمان نمی‌شود اما با روش‌های غیرجراحی، فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی، علائم قابل مدیریت هستند و کیفیت زندگی بهبود پیدا می‌کند. در موارد پیشرفته‌تر که باعث ناپایداری شدید ستون فقرات می‌شود، جراحی می‌تواند به تثبیت مهره‌ها کمک کند.
بنابراین، اسپوندیلولیستزیس لزوماً دائمی نیست، اما نیازمند مراقبت و درمان مستمر برای جلوگیری از پیشرفت و کاهش علائم است.
جمع بندی
لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس بیماری‌ای است که با تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌توان آن را کنترل کرد و از پیشرفت درد و مشکلات حرکتی جلوگیری کرد. روش‌های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی اغلب مؤثر هستند، اما در موارد شدید جراحی لازم می‌شود. اگر شما یا عزیزانتان با علائم این بیماری روبرو هستید، توصیه می‌کنیم با دکتر حسن قندهاری، متخصص برجسته ستون فقرات، مشورت کنید تا بهترین درمان را متناسب با شرایط شما ارائه دهد.
سوالات متداول
1.اسپوندیلولیستزیس در چه سنینی بیشتر رخ می‌دهد؟
معمولاً در نوجوانان و افراد میانسال بیشتر دیده می‌شود.
2.آیا لغزش مهره باعث درد پا می‌شود؟
بله، فشار روی عصب‌ها ممکن است باعث درد یا بی‌حسی در پا شود.
3.عوارض درمان نکردن اسپوندیلولیستزیس چیست؟
درد مزمن، ضعف عضلانی، از دست دادن حس و در موارد شدید فلج.