آناتومی و ساختار اسکولیوز و ستون فقرات

اسکولیوز یک اختلال در ستون فقرات است که باعث انحراف و پیچ خوردگی غیرطبیعی آن به سمت چپ یا راست می‌شود. این وضعیت می‌تواند در هر نقطه از ستون فقرات رخ دهد، اما بیشتر در ناحیه قفسه سینه و کمر دیده می‌شود. اسکولیوز معمولاً به شکل یک منحنی “S” یا “C” در ستون فقرات ظاهر می‌شود. در اینجا به تشریح آناتومی اسکولیوز پرداخته می‌شود:

ساختار طبیعی ستون فقرات

ستون فقرات یکی از مهم‌ترین ساختارهای بدن است که از مهره‌ها، دیسک‌ها، رباط‌ها و عضلات تشکیل شده و وظیفه حمایت از بدن، انتقال نیرو، حفاظت از نخاع و حفظ تعادل را بر عهده دارد. در اینجا به تشریح ساختار طبیعی ستون فقرات پرداخته می‌شود:

1. مهره‌ها

ستون فقرات از 33 مهره تشکیل شده است که به پنج ناحیه تقسیم می‌شود. مهره‌ها از استخوان سخت ساخته شده‌اند و به صورت عمودی از سر تا انتهای بدن قرار دارند.

• مهره‌های گردنی (Cervical Vertebrae):
  تعداد: 7 مهره
  این مهره‌ها در ناحیه گردن قرار دارند و از C1 (اتلاس) شروع می‌شود که به سر متصل است. اتلاس به C2 (محور) متصل است که حرکت چرخشی گردن را امکان‌پذیر می‌کند. مهره‌های گردنی کوچک‌تر از دیگر مهره‌ها هستند و انعطاف‌پذیری بالایی دارند.
• مهره‌های سینه‌ای (Thoracic Vertebrae):
  تعداد: 12 مهره
  این مهره‌ها در ناحیه قفسه سینه قرار دارند و به دنده‌ها متصل هستند. این مهره‌ها از T1 تا T12 نام‌گذاری می‌شوند و بیشتر نقش حمایت از قفسه سینه و کمک به تنفس را دارند.
• مهره‌های کمری (Lumbar Vertebrae):
  تعداد: 5 مهره
  این مهره‌ها در قسمت پایین کمر قرار دارند و بزرگ‌تر از سایر مهره‌ها هستند. این مهره‌ها بار زیادی را تحمل می‌کنند و مسئول حفظ تعادل بدن هستند.
• مهره‌های خاجی (Sacral Vertebrae):
  تعداد: 5 مهره که به هم جوش خورده‌اند
  این مهره‌ها به هم پیوسته‌اند و یک ساختار مثلثی به نام “خاجی” را ایجاد می‌کنند. آنها به استخوان لگن متصل هستند و از انتقال نیرو از بخش‌های بالای بدن به پایین‌ترین قسمت بدن کمک می‌کنند.
• مهره‌های دمی (Coccygeal Vertebrae):
  تعداد: 4 مهره که به هم جوش خورده‌اند
  این مهره‌ها در انتهای ستون فقرات قرار دارند و به نام استخوان دُم شناخته می‌شوند. این قسمت از ستون فقرات بیشتر برای اتصال عضلات و رباط‌ها به ناحیه باسن و کمر است.

2. دیسک‌های بین مهره‌ای (Intervertebral Discs)

دیسک‌ها ساختارهایی غضروفی هستند که بین مهره‌ها قرار دارند. هر دیسک از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

• هسته داخلی (Nucleus Pulposus): این بخش نرم و ژله‌ای است که به جذب شوک کمک می‌کند.
• حلقه بیرونی (Annulus Fibrosus): این بخش سخت‌تر و از الیاف غضروفی تشکیل شده و هسته داخلی را در بر می‌گیرد.

دیسک‌ها وظیفه جذب شوک و انتقال نیروها بین مهره‌ها را دارند و به ستون فقرات کمک می‌کنند تا حرکت‌های صاف و بدون درد داشته باشد.

3. قوس‌های طبیعی ستون فقرات

ستون فقرات در وضعیت طبیعی دارای چهار قوس است که هرکدام از آنها در نواحی خاصی از بدن قرار دارند و وظیفه جذب فشار و توزیع نیرو را بر عهده دارند:

• قوس گردنی (Cervical Curve):
  این قوس به سمت جلو خم است و در ناحیه گردن قرار دارد. این قوس به سر کمک می‌کند تا تعادل داشته باشد.
• قوس سینه‌ای (Thoracic Curve):
  این قوس به سمت عقب خم است و در ناحیه قفسه سینه قرار دارد. این قوس باعث حفظ ساختار و محافظت از اندام‌های داخلی مانند قلب و ریه‌ها می‌شود.
• قوس کمری (Lumbar Curve):
  این قوس به سمت جلو خم است و در ناحیه کمر قرار دارد. این قوس به ستون فقرات کمک می‌کند تا بار بدن را به طور مؤثرتر توزیع کند.
• قوس خاجی (Sacral Curve):
  این قوس به سمت عقب خم است و در ناحیه خاجی و استخوان لگن قرار دارد.

این قوس‌ها به ستون فقرات کمک می‌کنند تا به خوبی شوک‌ها و فشارهای ناشی از ایستادن و راه رفتن را جذب کرده و توزیع کنند.

4. رباط‌ها و عضلات

• رباط‌ها:
  رباط‌ها ساختارهای فیبری هستند که مهره‌ها و مفاصل ستون فقرات را به هم متصل می‌کنند و از حرکت غیرطبیعی یا بیش از حد آن جلوگیری می‌کنند. رباط‌های مختلفی در ستون فقرات وجود دارند که برای پایداری و حمایت از آن ضروری هستند.
• عضلات:
  عضلات کمر و گردن برای حرکت و نگهداری مناسب ستون فقرات عمل می‌کنند. این عضلات شامل عضلات عمقی و سطحی می‌شوند که به حمایت از ستون فقرات و حرکات مختلف بدن کمک می‌کنند.

5. نخاع و اعصاب

درون ستون فقرات، نخاع قرار دارد که از مغز تا ناحیه کمر امتداد دارد. نخاع به عنوان مسیر اصلی انتقال سیگنال‌های عصبی از مغز به سایر قسمت‌های بدن عمل می‌کند. اعصاب نخاعی از هر سطح مهره‌ای خارج می‌شوند و به اندام‌ها و بخش‌های مختلف بدن ارسال می‌شوند.

6. مفاصل بین مهره‌ها

ستون فقرات همچنین دارای مفاصل مختلفی است که حرکت مهره‌ها را نسبت به یکدیگر ممکن می‌سازد. این مفاصل از نوع مفصل کپسولار هستند و از غضروف و مایع سینوویال برای تسهیل حرکت و کاهش اصطکاک تشکیل شده‌اند.

7. وظایف ستون فقرات

• حمایت از بدن: ستون فقرات وزن سر، بدن و اندام‌های فوقانی را تحمل می‌کند.
• محافظت از نخاع: نخاع که در داخل کانال نخاعی قرار دارد، توسط ستون فقرات محافظت می‌شود.
• حرکت: ستون فقرات به ما امکان می‌دهد که بدن را به جلو، عقب، چپ و راست حرکت دهیم.
• جذب شوک: ستون فقرات شوک‌هایی که از حرکت‌های بدن، مانند راه رفتن، پریدن یا دویدن، به آن وارد می‌شود را جذب می‌کند.

8. چگونگی حرکت ستون فقرات

ستون فقرات انعطاف‌پذیری زیادی دارد و این انعطاف به دلیل مفاصل بین مهره‌ها و دیسک‌ها است. حرکت‌های اصلی ستون فقرات شامل:

• فلکشن (Flexion): خم شدن به جلو
• اکستنشن (Extension): کشیده شدن به عقب
• چرخش (Rotation): چرخش به چپ یا راست
• انحنا جانبی (Lateral Bending): خم شدن به یک طرف

در مجموع، ستون فقرات یکی از پیچیده‌ترین و ضروری‌ترین ساختارهای بدن است که برای حفظ ایستایی، حرکت، و سلامت عمومی بدن ضروری است.