با دانستن علل شایع لغزش مهره (اسپوندیلولیستزیس)، می‌توانید از درد و مشکلات جدی کمر پیشگیری کنید. این جابجایی مهره‌ها معمولاً به دلایل مختلفی مثل فرسایش ستون فقرات، آسیب‌های ورزشی، ناهنجاری‌های مادرزادی و فشارهای مکرر اتفاق می‌افتد. در ادامه مهم‌ترین علت‌هایی که باید بدانید را با هم مرور می‌کنیم.
علل شایع و متداول لغزش مهره
لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس مشکلی است که به دلایل متعددی ایجاد می‌شود و شناخت این عوامل به شما کمک می‌کند بهتر مراقب سلامت ستون فقرات خود باشید. در ادامه مهم‌ترین علل شایع و متداول لغزش مهره را با هم مرور می‌کنیم:
۱. فرسایش و کهولت سن
با بالا رفتن سن، دیسک‌ها و رباط‌های اطراف مهره‌ها تحلیل می‌روند و انعطاف‌پذیری ستون فقرات کاهش پیدا می‌کند. این فرسایش طبیعی باعث می‌شود مهره‌ها راحت‌تر جابجا شوند و لغزش رخ دهد.
۲. آسیب‌های ورزشی و ضربه‌ها
ورزش‌های سنگین یا حرکات ناگهانی و اشتباه می‌توانند به مهره‌ها یا رباط‌ها آسیب بزنند. همچنین تصادفات یا سقوط از ارتفاع هم از عوامل مهم ایجاد لغزش مهره هستند.
۳. ناهنجاری‌های مادرزادی
برخی افراد از بدو تولد ستون فقرات یا مهره‌های غیرطبیعی دارند که زمینه لغزش مهره را فراهم می‌کند. این ناهنجاری‌ها باعث می‌شوند مهره‌ها کمتر در جای خود ثابت بمانند.
۴. فشارهای مکرر و بار سنگین
فعالیت‌های کاری یا ورزشی که فشار زیادی به کمر وارد می‌کنند، مثل بلند کردن اجسام سنگین، می‌توانند به مرور زمان مهره‌ها را جابجا کنند.
۵. مشکلات مفاصل فاست
مفاصل فاست که بین مهره‌ها قرار دارند، نقش مهمی در پایداری ستون فقرات ایفا می‌کنند. هرگونه التهاب یا آسیب در این مفاصل می‌تواند زمینه‌ساز لغزش مهره باشد.
آسیب‌های تروماتیک چگونه در بروز لغزش مهره نقش دارند؟
آسیب‌های تروماتیک یا ضربه‌های شدید به ستون فقرات نقش بسیار مهمی در ایجاد لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس دارند. این نوع آسیب‌ها ممکن است ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع، یا حتی ضربه‌های ورزشی باشند که به طور ناگهانی به مهره‌ها فشار وارد می‌کنند.
وقتی مهره‌ها در اثر ضربه دچار شکستگی، ترک خوردگی یا آسیب رباط‌های نگهدارنده می‌شوند، ثبات ستون فقرات کاهش پیدا می‌کند و مهره‌ها ممکن است از جای خود جابجا شوند. حتی آسیب‌هایی که به ظاهر خفیف به نظر می‌رسند، اگر به درستی درمان نشوند، می‌توانند به تدریج باعث لغزش مهره شوند.
از این رو، مهم است پس از هر نوع ضربه یا آسیب به کمر، به ویژه اگر درد یا محدودیت حرکتی احساس می‌کنید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا ارزیابی دقیق انجام شود و از پیشرفت مشکل جلوگیری شود.
تاثیر افزایش سن بر لغزش مهره
افزایش سن یکی از عوامل اصلی لغزش مهره است، چون ساختار ستون فقرات به مرور زمان تغییر می‌کند و آسیب‌پذیرتر می‌شود. مهم‌ترین دلایل تاثیر سن عبارتند از:
- خشک و نازک شدن دیسک‌های بین مهره‌ای
- تضعیف رباط‌ها و بافت‌های نگهدارنده ستون فقرات
- فرسایش مفاصل فاست و کاهش پایداری مهره‌ها
- کاهش تراکم استخوان و ضعف مهره‌ها
این تغییرات باعث می‌شوند مهره‌ها راحت‌تر جابجا شوند و خطر لغزش افزایش یابد. به همین دلیل مراقبت از کمر در سنین بالاتر اهمیت زیادی دارد.
تاثیر ضعف عضلات کمر در بروز لغزش مهره چیست؟
عضلات قوی و سالم ستون فقرات نقش بسیار مهمی در حفظ ثبات مهره‌ها و جلوگیری از لغزش آنها دارند. وقتی عضلات اطراف کمر و ستون فقرات ضعیف شوند، نمی‌توانند مهره‌ها را به خوبی در جای خود نگه دارند و این ضعف عضلانی می‌تواند زمینه‌ساز جابجایی یا لغزش مهره‌ها شود.
ضعف عضلات ستون فقرات معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- کم‌تحرکی و نشستن طولانی‌مدت
- عدم انجام تمرینات تقویتی مخصوص کمر
- آسیب یا بیماری‌های مزمن عضلانی
- افزایش سن و کاهش طبیعی قدرت عضلات
بنابراین تقویت عضلات کمر با ورزش‌های مناسب یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از لغزش مهره و حفظ سلامت ستون فقرات است.
نقش آرتروز و تخریب دیسک بین مهره‌ای در اسپوندیلولیستزیس
آرتروز ستون فقرات، باعث ساییدگی و التهاب مفاصل می‌شود. این مفاصل مسئول ثبات و حرکت مهره‌ها هستند. وقتی آرتروز پیشرفت کند، مهره‌ها ثبات خود را از دست می‌دهند و احتمال لغزش بالا می‌رود.
همزمان، دیسک‌های بین مهره‌ای که نقش بالشتک نرم دارند، به مرور تحلیل می‌روند و انعطاف‌پذیری‌شان کم می‌شود. این موضوع باعث می‌شود مهره‌ها به هم نزدیک‌تر شوند و کنترل آنها سخت‌تر شود.
ترکیب این دو مشکل، یعنی آرتروز و تخریب دیسک، ستون فقرات را ضعیف و زمینه‌ساز اسپوندیلولیستزیس ساختاری می‌کند. با مراقبت به موقع و ورزش‌های مناسب می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و درد را کاهش داد.
لغزش مهره ناشی از فشارهای مکرر و کار سنگین
فشارهای مکرر و انجام فعالیت‌های سنگین می‌توانند به مرور زمان باعث آسیب دیدن مهره‌های ستون فقرات شوند. این آسیب‌ها به تدریج ساختار مهره‌ها را تضعیف کرده و زمینه لغزش آنها را فراهم می‌کند. چنین لغزشی معمولاً با درد و کاهش توان حرکتی همراه است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
از جمله مهم‌ترین عواملی که باعث ایجاد این مشکل می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بلند کردن بارهای سنگین و نادرست که فشار زیادی به کمر وارد می‌کند
- خم شدن‌های مکرر و طولانی‌مدت که باعث خستگی و آسیب مهره‌ها می‌شود
- انجام حرکات تکراری و مداوم در محل کار یا فعالیت‌های روزمره
تکرار این فشارها بدون استراحت و مراقبت کافی، مهره‌ها را ضعیف و آسیب‌پذیر می‌کند و می‌تواند منجر به لغزش مهره و بروز مشکلات جدی در ستون فقرات شود.
نقش عوامل ژنتیکی در ایجاد اسپوندیلولیستزیس چیست؟
عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز اسپوندیلولیستزیس دارند. برخی ویژگی‌های ارثی می‌توانند ساختار مهره‌ها و ستون فقرات را تحت تأثیر قرار داده و احتمال لغزش مهره‌ها را افزایش دهند.
از مهم‌ترین عوامل ژنتیکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعف مادرزادی استخوان‌ها یا مفاصل ستون فقرات
- نقص‌های ساختاری در مهره‌ها که از تولد وجود دارند
- تمایل خانوادگی به مشکلات ستون فقرات و بیماری‌های مرتبط
- ناهنجاری‌های رشد مهره‌ها که می‌تواند به لغزش کمک کند
شناخت این عوامل ژنتیکی به پزشکان کمک می‌کند تا ریسک فرد را بهتر ارزیابی کرده و اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب را به موقع انجام دهند.
جمع بندی
لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس دلایل مختلفی دارد؛ از فشارهای مکرر و کار سنگین گرفته است تا عوامل ژنتیکی و آسیب‌های ورزشی. افزایش سن و ضعف عضلات کمر هم این مشکل را تشدید می‌کند.
شناخت این عوامل به شما کمک می‌کند بهتر مراقب ستون فقرات‌تون باشید و در صورت نیاز، به موقع درمان را شروع کنید. اگر احساس درد یا ناراحتی دارید، بهترین کار این است که از راهنمایی‌های متخصصانی مثل دکتر حسن قندهاری بهره ببرید تا زودتر بهبود پیدا کنید.
سوالات متدوال
1.آیا لغزش مهره ارثی است؟
بله، نوع مادرزادی لغزش مهره معمولاً جنبه ارثی دارد و مربوط به شکل‌گیری غیرطبیعی مهره‌هاست.
2.آیا افزایش سن باعث لغزش مهره می‌شود؟
بله، با افزایش سن دیسک‌ها و مفاصل ستون فقرات دچار فرسودگی و کاهش ثبات می‌شوند.
3.آیا ورزش سنگین خطر لغزش مهره را افزایش می‌دهد؟
بله، ورزش‌هایی که فشار زیادی روی کمر وارد می‌کنند احتمال آسیب و لغزش مهره را افزایش می‌دهند.