در بسیاری از موارد، اسکولیوز با زاویه خفیف تا متوسط را می‌توان بدون نیاز به جراحی و تنها با استفاده از بریس طبی مخصوص اسکولیوز کنترل کرد. در این مقاله به نقش بریس در درمان اسکولیوز، انواع آن، مزایا، محدودیت‌ها و نکات کاربردی خواهیم پرداخت.
درمان اسکولیوز؛ چه زمانی بریس تجویز می‌شود؟
درمان اسکولیوز بسته به شدت انحراف ستون فقرات، سن بیمار و میزان رشد باقی‌مانده متفاوت است. زمانی که میزان انحراف بین ۲۰ تا ۴۰ درجه باشد و بیمار هنوز در حال رشد باشد (به‌ویژه در دوران نوجوانی)، پزشک معمولاً استفاده از بریس (Brace) را به‌عنوان یک روش غیرجراحی توصیه می‌کند.
هدف از تجویز بریس جلوگیری از پیشرفت انحراف است، نه اصلاح کامل آن. بنابراین، بریس معمولاً برای بیمارانی تجویز می‌شود که اسکولیوزشان در مراحل اولیه تشخیص داده شده و هنوز پتانسیل رشد استخوانی دارند.
نوع بریس و مدت زمان استفاده روزانه نیز بسته به شدت و نوع انحنای ستون فقرات تعیین می‌شود. در بیشتر موارد، بیماران باید بین 16 تا 23 ساعت در شبانه‌روز از بریس استفاده کنند تا نتایج مؤثری حاصل شود.
اگرچه استفاده از بریس ممکن است در ابتدا دشوار و محدودکننده به نظر برسد، اما تحقیقات نشان داده‌اند که این روش می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی احتمال نیاز به جراحی را کاهش دهد. پیگیری منظم با متخصص ارتوپدی و بررسی روند پیشرفت بیماری برای اطمینان از اثربخشی درمان بسیار حیاتی است.
انواع بریس اسکولیوز
با توجه به سن، محل انحنا و شدت آن، بریس‌ها متفاوت طراحی می‌شوند.
1. بریس بوستون (Boston Brace)
شایع‌ترین نوع بریس که برای انحنای ستون فقرات در ناحیه کمری یا کمری-پشتی استفاده می‌شود. این بریس از جنس پلاستیک سخت بوده و از زیر بغل تا لگن را می‌پوشاند.
2. بریس میلواکی (Milwaukee Brace)
مدلی قدیمی‌تر و بلندتر که شامل تکیه‌گاه گردنی هم می‌شود. امروزه کمتر استفاده می‌شود مگر در مواردی که انحنای بالا در ستون فقرات وجود دارد.
3. بریس چارلستون (Charleston Bending Brace)
این بریس شب‌هنگام استفاده می‌شود و طراحی شده تا در حالت خواب، ستون فقرات را به سمت خلاف انحنا خم کند.
4. بریس اسپاینکور (SpineCor Brace)
یک بریس نرم و انعطاف‌پذیر که امکان حرکت بیشتری برای بیمار فراهم می‌کند و بیشتر در کودکان کوچک استفاده می‌شود.
5. بریس شنو (Chêneau Brace)
مدلی سفارشی و مدرن با طراحی سه‌بعدی که امروزه در اروپا بسیار مورد استقبال قرار گرفته و برای انواع انحنا مناسب است.
مزایای استفاده از بریس در اسکولیوز
استفاده از بریس در درمان اسکولیوز مزایای متعددی دارد، به‌ویژه برای بیمارانی که در سنین رشد هستند و هنوز ستون فقرات آن‌ها انعطاف‌پذیر است. مهم‌ترین مزیت بریس، جلوگیری از پیشرفت انحنای ستون فقرات و در نتیجه کاهش احتمال نیاز به جراحی در آینده است. بریس با اعمال فشار کنترل‌شده به نواحی خاصی از ستون فقرات، به تثبیت وضعیت آن کمک می‌کند و اجازه نمی‌دهد که انحراف بیشتر شود. این مزیت به‌ویژه در نوجوانانی که در مرحله جهش رشدی قرار دارند، بسیار مؤثر و ارزشمند است.
از دیگر مزایای استفاده از بریس می‌توان به غیرتهاجمی بودن آن، امکان ادامه فعالیت‌های روزمره مانند مدرسه و ورزش‌های سبک، و قابلیت تنظیم متناسب با رشد فرد اشاره کرد. بریس‌ها امروزه طراحی‌های راحت‌تر و قابل‌پوشش‌تری دارند و بیماران می‌توانند با رعایت برنامه درمانی، بدون درد یا محدودیت جدی، از آن‌ها استفاده کنند. همچنین این روش درمانی با نظارت دقیق پزشک، به‌عنوان یک راهکار محافظه‌کارانه مؤثر و ایمن در کنترل اسکولیوز شناخته می‌شود.
- جلوگیری از پیشرفت انحنای ستون فقرات
- کاهش نیاز به جراحی در آینده
- کمک به حفظ ظاهر متناسب ستون فقرات
- عدم ایجاد اختلال در فعالیت‌های روزانه با مدل‌های جدید
- ایجاد احساس امنیت روانی برای بیمار و خانواده
مدت زمان استفاده از بریس
بسته به شدت انحنا و سن رشد استخوانی، پزشک ممکن است توصیه کند بیمار بین ۱۲ تا ۲۳ ساعت در روز از بریس استفاده کند. هرچه استفاده منظم‌تر باشد، تأثیر درمانی بیشتر خواهد بود.
آیا بریس باعث محدودیت حرکتی یا درد می‌شود؟
در روزهای اول ممکن است بیمار احساس ناراحتی، فشار یا محدودیت در حرکت داشته باشد، اما با تنظیم صحیح بریس و عادت کردن به آن، اغلب افراد می‌توانند فعالیت‌های روزانه خود را ادامه دهند. مدل‌های جدید بریس با طراحی ارگونومیک، این ناراحتی را به حداقل رسانده‌اند.
مراقبت‌های هنگام استفاده از بریس اسکولیوز
- پوشیدن لباس نخی زیر بریس برای جلوگیری از تحریک پوست
- تنظیم دوره‌ای بریس توسط متخصص ارتز
- پیروی کامل از توصیه‌های ارتوپد و فیزیوتراپیست
- انجام ورزش‌های کششی و تقویتی برای عضلات پشتی و شکمی
- گزارش هرگونه درد یا تغییر در وضعیت ستون فقرات به پزشک
آیا بزرگسالان هم می‌توانند از بریس استفاده کنند؟
در موارد خفیف یا متوسط اسکولیوز بزرگسالی که جراحی توصیه نمی‌شود، استفاده از بریس‌های مخصوص ممکن است برای کاهش درد، حمایت ستون فقرات و پیشگیری از پیشرفت انحنا مؤثر باشد. البته اثربخشی بریس در بزرگسالان کمتر از کودکان و نوجوانان است.
نتیجه‌گیری
بریس یکی از مؤثرترین ابزارهای غیرجراحی در کنترل اسکولیوز است، به‌ویژه در دوران رشد. استفاده صحیح و منظم از بریس، همراه با نظارت پزشکی و تمرینات فیزیوتراپی، می‌تواند جلوی پیشرفت انحنای ستون فقرات را بگیرد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود ببخشد. انتخاب نوع بریس و پایبندی به استفاده از آن نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.