روماتیسم ستون فقرات چیست و چگونه درمان می شود؟

روماتیسم ستون فقرات، یا اسپوندیلیت آنکیلوزان، یک بیماری التهابی مزمن است که عمدتاً مفاصل ستون فقرات و لگن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این بیماری می‌تواند باعث التهاب، درد و سفتی در ستون فقرات و مفاصل دیگر شود و در موارد پیشرفته، به جوش خوردن مهره‌ها (آنکیلوز) منجر گردد که انعطاف‌پذیری ستون فقرات را کاهش می‌دهد.

علائم معمولاً در جوانی شروع می‌شوند و ممکن است با خستگی، درد پایین کمر و کاهش دامنه حرکتی همراه باشد. درمان شامل داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی و در برخی موارد، داروهای بیولوژیک برای کنترل التهاب و پیشگیری از پیشرفت بیماری است.

روش درمان روماتیسم ستون فقرات

درمان روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) شامل رویکردهای دارویی، غیردارویی و در مواردی خاص، جراحی است. هدف از درمان کاهش درد، کنترل التهاب و جلوگیری از آسیب به مفاصل و ستون فقرات است. روش‌های درمانی عبارت‌اند از:

1. درمان دارویی:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن و ناپروکسن که به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند.
• داروهای بیولوژیک: مانند مهارکننده‌های TNF (آدالیمومب، اینفلیکسیمب) و IL-17 (سکاکینومب) که در موارد شدید برای کنترل التهاب استفاده می‌شوند.
• داروهای ضد روماتیسمی تعدیل‌کننده بیماری (DMARDs): برای کنترل التهاب در مفاصل خارج از ستون فقرات.

2. درمان غیردارویی:

• فیزیوتراپی: برای حفظ انعطاف‌پذیری و قدرت ستون فقرات و جلوگیری از خشکی مفاصل.
• ورزش منظم: تمرینات کششی و تقویت‌کننده عضلات کمر و ستون فقرات توصیه می‌شود.
• اصلاح سبک زندگی: حفظ وضعیت بدنی مناسب، خوابیدن روی تشک سفت، و ترک سیگار.

3. جراحی:

• در موارد شدید، مانند تغییر شکل شدید ستون فقرات یا آسیب جدی به مفاصل لگن، جراحی جایگزینی مفصل یا اصلاح ستون فقرات ممکن است مورد نیاز باشد.

4. تغذیه و مکمل‌ها:

• رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان‌ها مفید است.
• پرهیز از غذاهای التهابی مانند قندها و چربی‌های اشباع.

5. مدیریت روان‌شناختی:

• حمایت روانی و مدیریت استرس برای بهبود کیفیت زندگی بیماران مهم است.

تشخیص و درمان زودهنگام با کمک متخصص روماتولوژی می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری کمک کند و از پیشرفت آن جلوگیری نماید.

علائم روماتیسم ستون فقرات

علائم روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) شامل موارد زیر است:

1. درد و سفتی در کمر و لگن: به‌ویژه در ساعات اولیه صبح یا بعد از استراحت طولانی.
2. التهاب مفاصل: می‌تواند باعث درد، ورم و کاهش حرکت در مفاصل دیگر بدن مانند شانه‌ها، زانوها و مچ‌ها شود.
3. کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات: در موارد پیشرفته، ستون فقرات ممکن است سخت و خمیده شود.
4. خستگی مزمن: به دلیل التهاب سیستمیک، خستگی شایع است.
5. درد در ناحیه پاشنه پا: به دلیل التهاب تاندون‌ها یا لیگامان‌ها (انتزیت).
6. مشکلات چشمی: التهاب عنبیه (یووئیت) که می‌تواند باعث قرمزی، درد و حساسیت به نور شود.
7. مشکلات تنفسی: در موارد پیشرفته، التهاب و خشکی مفاصل دنده‌ها ممکن است تنفس را دشوار کند.
   اگر این علائم مشاهده شوند، مراجعه به پزشک و تشخیص زودهنگام برای مدیریت بیماری ضروری است.

علت ایجاد روماتیسم ستون فقرات

علت دقیق روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) به‌طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی و سیستم ایمنی نقش مهمی در ایجاد آن داشته باشند. برخی از علل و عوامل مؤثر عبارت‌اند از:

1. ژنتیک: وجود ژن HLA-B27 در بسیاری از افراد مبتلا شایع است. این ژن ممکن است باعث واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن شود.
2. سیستم ایمنی: به دلایل ناشناخته، سیستم ایمنی به بافت‌های مفاصل و لیگامان‌ها حمله می‌کند و التهاب ایجاد می‌شود.
3. عوامل محیطی: احتمالاً عفونت‌ها یا عوامل محیطی می‌توانند در تحریک یا تشدید این بیماری نقش داشته باشند.
4. عوامل التهابی: فرآیندهای التهابی مزمن بدن که به دلایل مختلف (مانند پاسخ اشتباه سیستم ایمنی) فعال می‌شوند، به آسیب و سفتی مفاصل منجر می‌شوند.

این بیماری بیشتر در مردان جوان و در سنین بین 20 تا 40 سال ظاهر می‌شود. تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح می‌تواند به کاهش اثرات بیماری کمک کند.

نحوه تشخیص روماتیسم ستون فقرات

تشخیص روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) معمولاً بر اساس تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی و آزمایش‌های تکمیلی انجام می‌شود. مراحل تشخیصی عبارت‌اند از:

1. بررسی علائم بالینی:

• درد و سفتی مزمن در ناحیه کمر و لگن، به‌ویژه هنگام صبح یا بعد از استراحت.
• علائمی مانند التهاب مفاصل، درد پاشنه پا یا التهاب چشم (یووئیت).
• سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری.

2. معاینه فیزیکی:

• ارزیابی دامنه حرکتی ستون فقرات و مفاصل.
• بررسی وجود سفتی در مهره‌ها یا درد هنگام فشار دادن مناطق خاص.
• تست‌هایی مانند تست شوبر (برای بررسی انعطاف‌پذیری کمر).

3. آزمایش‌های خون:

• ژن HLA-B27: حضور این ژن در بسیاری از بیماران مثبت است، اما داشتن آن الزاماً به معنای ابتلا به بیماری نیست.
• بررسی نشانگرهای التهابی مانند:
  • CRP (پروتئین واکنشی C): معمولاً افزایش می‌یابد.
  • ESR (نرخ رسوب گلبول قرمز): نشان‌دهنده التهاب عمومی در بدن.

4. تصویربرداری:

• رادیوگرافی ساده (X-ray): برای بررسی تغییرات استخوانی مانند ساییدگی یا جوش‌خوردگی مهره‌ها.
• MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی): برای تشخیص التهاب زودرس در مفاصل و بافت‌های نرم، حتی قبل از بروز تغییرات استخوانی.
• سی‌تی‌اسکن (CT scan): در موارد خاص برای بررسی جزئیات بیشتر.

5. تشخیص افتراقی:

• رد سایر بیماری‌های التهابی یا غیرالتهابی مفاصل مانند آرتروز، روماتیسم مفصلی یا فتق دیسک.

ترکیبی از این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا بیماری را به‌درستی تشخیص دهد و درمان مناسب را آغاز کند.